BẮT ÐẦU
NẾP SỐNG MỚI
Sau khi mẹ tôi đã qua
đời, cha tôi không còn thuê người giúp việc nhà nên nếp
sống trong gia đình cũng có nhiều thay đổi. Hằng ngày cha
tôi đi làm, ăn cơm ở tại cơ quan . Anh em tôi được gửi
ăn uống bên nhà cô Tám hàng xóm. Ngày nghỉ cha tôi đưa chúng
tôi đi lễ, ra phố chơi và ăn cơm tiệm. Ðôi khi có đông
bạn bè của cha tôi ghé chơi, nhất là những hôm có mấy
chú trong Hướng đạo, thì thay vì ăn cơm tiệm, mấy chú lại
rủ nhau đi chợ về nấu nướng lấy, và tất cả đều lấy
làm thích thú xem như một trò cắm trại tại chỗ.
Nhà cô Tám cũng nằm chung
trong khu vườn rộng này và gần với căn nhà sàn của cha
tôi. Cô ta là em của ông biện Sáu, lớn tuổi nhưng vẫn còn
độc thân. Cô có người em trai đi tu đã lên tới chức thầy
bốn, nhưng vì chiến tranh, địa phận Quy nhơn không có giám
mục nên thầy vẫn chưa được thụ phong linh mục. Thầy Bốn
vui tính và trong những lần về nghỉ ở nhà cô Tám, thầy
thường hay kể cho tôi nghe những ý tưởng hay đẹp mà thầy
gọi là "hoa thơm cỏ lạ trong rừng văn" do thầy đã góp nhặt
được trong lúc đọc sách. Thầy Bốn có vẻ thương anh em
tôi, lại hay kể cho tôi nghe những chuyện lạ về những miền
xa xôi trên trái đất nên tôi cũng có phần qúy mến và khâm
phục thầy. Trái lại cô Tám lúc nào cũng có vẻ như khắc
khổ, lại hay cho tôi ăn mãi cái món mít non trong vườn thành
thử tôi cũng hơi ngán.
Vào mùa mít, để dưỡng
cho những trái mít khác lớn, người dân ở đây thường trảy
bớt mấy quả mít èo uột đem về ăn non. Loại mít non này
có thể đem xắt mỏng làm rau sống, hoặc đem nấu canh, hoặc
đem luộc chín rồi trộn thêm ít lá tía tô, một chút đậu
phộng rang đâm nhỏ để làm thành món gỏi mít. Chỉ có món
mít chín nấu với bí đỏ và nước cốt dừa, người ta thường
gọi là món đồ chay, vừa béo vừa ngọt, rất hợp với khẩu
vị của tôi thì cô ta không chịu nấu. Lúc gia đình tôi còn
ở nhà thuê gần phố, ông chủ nhà là người theo đạo Phật
nên vẫn hay nấu đồ chay để cúng và cho tôi ăn cái món
này nên tôi còn nhớ hoài.
Thấy mẹ tôi đã mất,
còn cha tôi thì "gà trống nuôi con" theo kiểu "đời sống mới"
rất đặc biệt này, có nhiều người đã sốt sắng mai mối
cho cha tôi vài cô Bình định lớn tuổi nhưng vẫn còn ưa
kén chọn. Tôi thì lúc nào cũng thích có người mà tôi có
thể gọi bằng mẹ chứ không phải bằng dì ghẻ. Còn cha
tôi không biết có phải vì thuộc môn phái không biết võ
nên đâm ra nể sợ con cháu của Bùi thị Xuân hay không mà
lúc nào nghe nói đến các cô ấy, tôi cũng chỉ thấy cha tôi
cười cười chứ không bao giờ tỏ ý gì cả. Mấy chú khác
vui tính hơn thì khi nghe chuyện này lại hay đùa đùa đọc
cho tôi nghe câu ca dao sau:
Ai về Bình định mà coi
Con gái Bình định cầm roi rược chồng.
Ðúng ra thì vế dưới của
câu ca dao trên là "múa roi đi quyền" nhưng mấy chú trẻ trung
vẫn thường vui vẻ đọc trại ra thành "cầm roi rược chồng"
cho nên lúc mới đầu tôi cũng tưởng thật như vậy. Tuy tôi
chưa thấy ông chồng nào bị gái Bình định cầm roi rược
chạy, nhưng cái chuyện nể nang vợ nhà thì chắc hẳn không
làm sao tránh khỏi.
Thật tình mà nói thì
dù sao tôi thấy mấy cô Bình định này cũng hay ăn nói bộc
trực, lại ít thấy ai có những cử chỉ tinh tế khiến cho
tôi cũng chưa thấy mình cảm mến cô nào khác như tôi đã
cảm mến cô Thùy. Chính vì thế mà những lúc được ra ở
chơi nhà ông bà Cả ngoài phố là tôi cảm thấy như được
về nội. Ra đây chúng tôi vừa có bạn vui vẻ, vừa được
ăn ngon vì nhà ông bà Cả hay cúng kiếng. Nhưng ăn đồ cúng
kiếng hoài có phải đã phạm tội làm mất lòng Chúa như
cô Tám vẫn thường răn tôi không cũng là điều làm cho tôi
phân vân không ít. Tuy nhiên vì thấy bác Tâm và cha tôi thản
nhiên ăn đồ cúng tất nhiên tôi cũng ăn được.
Cha tôi rất thích uống
trà. Vì chú Ðặng cũng tham gia Hướng đạo nhưng chú lại
là chủ của một xưởng chế biến trà nên cha tôi lúc nào
cũng được uống trà ngon. Kể ra cái tên Mai Hạc, hiệu trà
của chú, cho thấy chú cũng là người có tâm hồn, nhưng cái
tên đó nghe có vẻ lạc lõng giữa rừng tên đang thông dụng
vào thời buổi ấy như: Chiến thắng, Công Nông Binh, Ðại
đồng, Sao vàng, Lao động v.v... vì nó gợi lên cho người
nghe cái cảm tưởng về một sự thanh nhàn trong khi cuộc sống
thì đang lao vào đấu tranh gian khổ.
Thường vào buổi tối,
mấy chú ở gần hay đến cha tôi chơi, nói chuyện và cùng
uống trà. Mấy chú hay gọi đùa đó là những buổi "trà đạo".
Có chú lại mang bánh đậu xanh hay kẹo đậu phộng tới. Tôi
chưa thấy ghiền trà như cha tôi, nhưng tôi đã ghiền rất
nặng hai món bánh đậu xanh và kẹo đậu phộng. Nghe các chú
bảo chỉ có những kẻ phàm phu tục tử mới ham ăn uống,
tôi tự nhiên thấy mình không được thanh cao cho lắm.
Trong các chú huynh trưởng
Hướng đạo, có chú Cọp là gần gũi cha tôi thường xuyên
nhất. Lúc bấy giờ tôi vẫn có thói quen không gọi các chú
trong Hướng đạo bằng tên thật mà chỉ gọi theo tên rừng.
Chú có vóc dáng của một lực sĩ, thích quyền Anh và thích
cả thổi sáo. Về môn quyền Anh thì chú đã từng đấm ngã
bao nhiêu người tôi không rõ, riêng về môn thổi sáo, chú
chỉ thổi đi thổi lại mỗi một bài Con thuyền không bến
của Ðặng thế Phong.
Thực tình mà nói, tôi
chưa bao giờ thấy mình xúc động khi nghe chú thổi sáo. Tuy
nhiên chú lại rất có tài trong việc khoét ống sáo. Chú đã
tự làm cho mình một cái ống sáo rất đẹp và dùng lá chuối
khô đánh mãi cho đến khi ống trúc lên nước bóng láng. Trên
mặt ống trúc, chú tỉ mỉ khắc mấy hình hoa văn và mấy
câu thơ chữ Hán. Chú lại dùng tơ có màu xanh lá, vàng và
đỏ, màu biểu tượng của Hướng đạo, bện thành một cái
tua đeo lủng lẳng ở cuối ống nên trông cái ống sáo của
chú lại càng giống như cái ống sáo của các tiên đồng
ngọc nữ trong mấy bức tranh truyện cổ Tàu. Chú cũng làm
riêng cho tôi một cái ống sáo, nhưng từ ngày mẹ tôi bệnh,
cha tôi không cho tôi chơi bất cứ loại nhạc khí thổi nào
cả, nên ống sáo của chú cho, tôi cũng chỉ để dành làm
kỷ niệm mà thôi.
Chú Cọp rất thương anh
em tôi vì chú cũng có mấy đứa con bằng cỡ anh em tôi đang
sống ngoài Khu 4. Mỗi lần phải đi bộ qua những chỗ khó
đi mà có chú cùng đi, anh em tôi lại được chú cõng. Tôi
thấy chú cõng tôi cũng tương tự như tôi cõng trái banh. Tôi
nghe chú Anh (người hay đi chung với chú Cọp) nói chú Cọp
từng ở trong ban ám sát của Quốc Dân Ðảng, đang hoạt động
ở Hà nội thì bị Việt minh bắt cóc đưa vào Liên khu 5 để
điều tra. Tôi không tin như vậy vì tôi thấy chú chẳng có
cái vẻ gì là một con người thích cầm súng bắn người.
Mãi sau này lớn lên tôi mới biết chú vốn là một trong những
Ðại biểu Quốc hội đại diện cho phe Quốc Dân đảng. Chú
bị bắt vào đêm hôm Công an Việt minh tấn công trụ sở
Quốc Dân Ðảng ở phố Ôn Như Hầu Hà nội. Vì lý do nào
chú được thả ra thì tôi không biết, nhưng hiện tại thì
chú đang là công an nhưng lại có một chú công an khác vẫn
thường hay đi kèm với chú. Cha tôi bảo chú kia mới là công
an thật, còn chú Cọp chỉ là công an cà nhỏng. Quả là người
lớn cũng hay bày đặt ra nhiều thứ rắc rối.
Lúc này cha tôi cũng hoạt
động cả bên phong trào Công giáo tiến hành nên thường có
chú Tiến ghé thăm vì chú cũng đang làm trong phong trào. Chú
biết chơi vĩ cầm và thích nhạc Văn Cao, nhất là bản Thiên thai, coi như đây là một tuyệt tác trên đời. Chú không nói
giọng Bình định và tôi nghe người ta bảo chú là em của
thi sĩ Hàn Mặc Tử. Nhà thơ Hàn Mặc tử mắc phải bệnh
phong cùi và đã qua đời tại nhà thương Quy hòa. Thì ra Hàn
Mặc Tử cũng là người từ một phương trời xa lạ, nhưng
đã sống, đã làm thơ và chết đi trên mảnh đất này. Làng
Quy hòa, thế giới dành riêng cho những người mắc bệnh phong
cùi, nằm gần thành phố Quy nhơn, qua khỏi Gành Ráng về hướng
nam. Không ngờ cái thành phố biển Quy nhơn êm đềm tôi đã
từng mơ ước dừng chân ngày nào cũng lại mang bên mình một
vết thương đau của kiếp người mà lâu nay tôi không hề
biết.
Tôi không nghe chú Tiến
ngâm thơ Hàn Mặc Tử bao giờ, và hình như chú cũng không
hề biết làm thơ. Tuy nhiên có mấy chú chưa lập gia đình
hay vì hoàn cảnh chiến tranh khiến cho phải độc thân tại
chỗ thì lại hay khen thơ Hàn Mặc Tử. Tôi lúc bấy giờ chưa
biết yêu thơ và hiểu thơ, nhưng nghe mấy chú ngâm đi ngâm
lại tôi cũng thuộc được hai câu mà các chú bảo là thơ
của Hàn Mặc Tử:
Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi
Không biết nhà thơ đã nhìn
thấy "đám xuân xanh ấy" ở nơi nào trên đất Bình định
này, còn chuyện thấy có người "bỏ cuộc chơi" thì không
phải chỉ riêng có nhà thơ mới tiếc nuối mà cả mấy chú
tôi quen biết ở đây hình như cũng đang nuối tiếc cho một
kẻ nào đó mà các chú đang nhìn ngắm, có lẽ sẽ "bỏ cuộc
chơi", khiến cho tôi tuy không hiểu gì nhưng cũng cảm thấy
mình nao nao. Tôi bắt đầu để ý đến thơ từ đó.
ĐOÀN
VĂN KHANH
No comments:
Post a Comment